Zondag 7 april 2019, NPO 2, 17.10 uur

Boek mee? Check. Oké, eentje extra meenemen: Check. Pillen, want het wordt laat: check. Zit mijn haar goed? Nooit. Geen vlekken in mijn kleding? Check. Ik ga. 

Gisteravond stond Maastricht op de agenda. Ik nam plaats op ‘De Publieke Tribune.’

Met dit nieuwe programma van Human trekt Coen Verbraak het land door om met burgers in gesprek te gaan over kwesties die spelen. Tijdens het driedaags congres van de NVvP (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie) is de tribune ingericht voor mensen die op de een of andere manier betrokken zijn bij de psychiatrie. Als patiënt, als naaste of als behandelaar of zorgverlener. Vragen worden voorgelegd aan een panel van deskundigen.  Gisteren nam ik plaats op de tribune.

De opnames waren enerverend en vol vuur. Het publiek legde binnen enkele minuten de pijn bloot waar psychiatrisch Nederland mee kampt. Schokkend en ontluisterend soms. Panelleden wisten dat deze problematiek speelde. Maar opeens zagen ze de impact van de imperfecties in het Nederlands systeem. Van wachtlijsten, bezuinigingen, tekort aan geschoold personeel en de schotten in de psychiatrische zorg. De verpersoonlijking van de gevolgen zaten in levende lijve voor hen. Op een tribune! 

Mijn drie vragen zijn niet aan bod geweest. Het programma is echt een open discussie en als het programma een bepaalde richting inslaat, wordt die gevolgd. Mooi; dat is waar het in de psychiatrie het meest knelt.

Maar ik heb mijn ogen uitgekeken. Ik heb mooie gesprekken gevoerd. Zo ontmoette ik Thea van Bodegraven. Als naaste van een partner en een kind met een psychiatrische aandoening heeft zij als geen ander ervaren hoe eenzaam en onverteerbaar die positie kan zijn. Je staat naast de strijd die je dierbare voert om beter te worden of tenminste ongeveer normaal te kunnen functioneren. Soms word je zijdelings bij de behandeling betrokken omdat dat op dat moment misschien goed is voor de patiënt. Maar dat je misschien zelf ook handvatten nodig hebt om jezelf staande te houden, daar wordt vaak aan voorbij gegaan. Zij begon haar eigen coachingsbureau om partner en patiënt hierin te begeleiden en ondersteunen.

Wim van Meeren, bestuursvoorzitter bij CZ liet zich door mij op de schouder tikken. We spraken over de patiënt achter de regelgeving, of misschien moet ik vóór de regelgeving zeggen want dáár zou hij moeten staan. Tijdens het gesprek heb ik hem mijn boek ‘Halverwege het einde’ aangeboden omdat ik hem graag wil laten zien wat het hebben van een psychiatrische stoornis met je leven kan doen. Daarbij maakte hij nog een belangrijke opmerking: het inbrengen van kunst als manier om te laten zien en te overtuigen. Ik hoop dat hij tijd vindt de kunst tot zich te nemen. Omdat zijn hobby fotograferen is, heeft hij onze selfie gemaakt.

Staatsecretaris Paul Blokhuis had zitting in het panel en antwoordde zeer open op een aantal vragen over zijn persoonlijke betrokkenheid met de psychische hulpverlening. Omdat het slechten van het taboe op psychiatrie een van mijn speerpunten is, ben ik na de uitzending ook op hem afgestapt. Als blijk van waardering voor zijn openheid en het voorbeeld dat hij daarmee geeft, heb ik hem ook een exemplaar van mijn boek gegeven. Hij werd daardoor zichtbaar geraakt. Hij vroeg mij hoe het zat met het verlies van mijn registratie als huisarts. Tijdens de proefopname werd mij namelijk gevraagd mezelf voor te stellen en waarom ik op de tribune zat en dat stukje over mijn registratie had hij blijkbaar opgepikt. Ik was heel blij met deze vraag omdat ik lid ben van een commissie (HABZ, Herregistratie Artsen Bij Ziekte) die zich hard maakt voor aanpassing van de registratieregels in geval van ziekte bij artsen. Het kan vast geen kwaad dat hij een levend product van de huidige registratieregels voor zich ziet staan.

Terwijl we uiteindelijk de ruimte uitgebezemd werden, sprak ik nog met Ernst, een oude rot binnen psychiatrie, als psychiatrisch verpleegkundige. We deelden de ervaring dat we als werker in de gezondheidszorg als patiënt of als naaste niet om andere zorg vragen maar wel om een andere communicatie. Dat we kennis van zaken hebben nemen we mee en dat kunnen we niet afleggen. Het gebeurt maar al te vaak dat dit als een bedreiging wordt gezien of dat ons doorvragen als lastig wordt ervaren. Echter achter al die kennis schuilt ook gewoon een medisch vraagstuk en ook professionals hebben zorgen en angsten over hun klachten of die van hun dierbaren en willen hand in hand met de behandelaar het traject in.

Toen ik Maastricht weer uitreed, herinnerde mijn maag me aan het feit dat ik niet gegeten had. Ik speurde naar groengeel van de McD. Tussen het MECC congrescentrum en mijn huis in Arnhem zitten er vijf . Zoals wel vaker had ik moeite van het plan, in dit geval de route, af te wijken. Thuis vond ik druiven en kwark in de koelkast. Water en spijzen blijven de eerste levensbehoeften…